Vlaams Topstuk en unieke grafplaat in Nieuwpoortse Onze-Lieve-Vrouwekerk

Nieuwpoort zet de kerkschatten van de Onze-Lieve-Vrouwekerk prominent in de kijker. Daarvoor werd geïnvesteerd in speciale toonkasten. In de heringerichte crypte gaat alle aandacht naar een parament uit de zeventiende eeuw dat werd opgenomen op de Vlaamse Topstukkenlijst. In de kerk prijkt nu ook de grafplaat van een Nieuwpoortse burgemeester uit de jaren 1500.

Naast een religieuze functie als gebedshuis en een sociale dimensie als ontmoetingsplaats heeft de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Nieuwpoort-Stad ook een status als heuse schatkamer. Kerkgangers kunnen zich hier vergapen aan de sublieme brandglasramen en buitengewone kunstvoorwerpen.

Een selectie van die waardevolle kerkobjecten wordt nu extra in de kijker gezet. Met steun van de Stad installeerde de kerkraad drie kijkkasten voor het tentoonstellen van antiek goud- en zilverwerk zoals monstransen, kandelaars en miskelken. 

Topstuk in heringerichte crypte

De crypte van de Onze-Lieve-Vrouwekerk herbergde tot voor kort een aantal religieuze artefacten uit de kerkcollectie. Deze objecten verhuisden recent naar de nieuwe kijkkasten in de kerk zelf. 

De vrijgekomen ruimte in de crypte wordt nu aangewend voor het tentoonstellen van een bijzonder cultuurgoed dat beschermd is als Vlaams Topstuk. Concreet gaat het om een liturgisch gewaad uit de periode tussen 1650 en 1700. Van dit parament zijn de kazuifel en twee dalmatieken met subliem goudborduurwerk bewaard gebleven.

Het parament staat sinds 15 maart 2021 op de Vlaamse Topstukkenlijst. Alleen de voor Vlaanderen allerbelangrijkste en meest uitzonderlijke artefacten en verzamelingen maken kans op deze beschermingsstatus.

Voor Nieuwpoort is de erkenning een mooie zaak, verklaart burgemeester Geert Vanden Broucke (CD&V):

“Het statuut van Topstuk is het Vlaamse equivalent van het Unesco-label. Dat Nieuwpoort als enige kuststad kan uitpakken met een dergelijk zeldzaam stuk erfgoed is fenomenaal. Dit zal heel wat bezoekers aan onze stad en de Onze-Lieve-Vrouwekerk weten te bekoren.”

De drie onderdelen van het beschermde parament staan nu permanent uitgestald in de crypte. Aan de achterzijde van de ruimte werden spiegels opgehangen. Deze laten bezoekers toe om de gewaadstukken in al hun glorie te bewonderen.

Meer info over het Nieuwpoorts Topstuk kan men terugvinden in de Topstukkendatabank via topstukken.vlaanderen.be/topstukken.

Grafplaat keert terug naar huis

Op de zitting van donderdag 25 november 2021 aanvaardde de Nieuwpoortse gemeenteraad de schenking van een koperen grafplaat. Het funerair erfgoedobject werd aan de Stad overgedragen door de heer Roger Van de Kerchove de Dentergem.

De grafplaat is deze van Rogers voorvader Willem van den Kerchove en diens tweede echtgenote Josine van der Gracht. Willem was in de zestiende eeuw burgemeester van Nieuwpoort en werd na zijn overlijden in 27 februari 1539 begraven in de Koninklijke of Spaanse Kapel, een zijkapel van de Onze-Lieve-Vrouwekerk.

Te midden van de verwoestingen van de Eerste Wereldoorlog werd de kerk compleet verwoest. De grafplaat werd daarbij verloren gewaand.

Het voornaamste stuk van de zerk, een engelfiguur met twee wapenschilden, kwam in de jaren 60 boven water in een Brusselse antiekzaak. Daarvoor was het item in Monte Carlo opgedoken. De engel werd gekocht door Michel Van de Kerchove de Dentergem, de vader van Roger. Na diens overlijden kwam het engelfragment in het bezit van Roger. Die schonk het nu aan Stad Nieuwpoort.

Schepen van Erfgoed Ann Gheeraert (CD&V) reageert opgetogen op het verwerven van de grafplaat:

“De koperen grafplaat staat symbool voor vijf eeuwen Nieuwpoortse geschiedenis en verbindt onze hedendaagse stad met het Nieuwpoort van Willem van den Kerchove. Het is dan ook bijzonder dat dit unieke stuk religieus patrimonium na meer dan een eeuw omzwervingen terug te bezichtigen is in de Onze-Lieve-Vrouwekerk, de plaats van herkomst. We zullen dit kostbare item zorgvuldig bewaren.”

Een ander deel van de dezelfde grafplaat uit het Nieuwpoortse Stadsarchief wordt samen met het engelfragment getoond. Beide fragmenten zijn nu herenigd en worden permanent achter glas geëxposeerd naast de doopkapel.