Begraafplaatsen en gedenktekens Koksijde

Brits militair ereperk Wulpen
Gemeentelijke begraafplaats, Dorpsplaats 14, Wulpen
Meer info op de website van Coxyde Military Cemetery(externe link).

Britse militaire begraafplaats
Robert Vandammestraat, Koksijde
Meer info op de website van Coxyde Military Cemetery(externe link).

Dit is de grootste Britse militaire begraafplaats aan de Belgische kust. Vanaf juni 1917 werd de begraafplaats aangelegd door de Franse troepen. In WO II nam men de begraafplaats opnieuw in gebruik om de slachtoffers gevallen bij de verdediging van Duinkerke, tijdens de meimaand 1940 te begraven.

Sir Edwin Lutyens (1869 – 1944) ontwierp deze begraafplaats. Opvallend in zijn ontwerp  is de Stone of Rememberance, een monoliet die symbool stond voor de eeuwigheid. Jaarlijks vinden hier tal van plechtigheden plaats.

Gemeentelijk kerkhof Koksijde
Kerkstraat 30b, Koksijde(-dorp)

Op het kerkhof bij de Sint-Pieterskerk is er een ereperk met 135 – waarvan 7 voor moslims – Franse graven (militairen). Ook vind je er een ereperk voor Belgische oud-strijders. Sommigen kregen een straatnaam in onze gemeente: o.a. Pierre Sorel, Oscar Dumarey, Robert Vandamme, Joseph Ryckewaert, Marcel Deman, Henri Christiaen. Uit plaatsgebrek werd een nieuw ereperk aangelegd op een perceel tegen de Kerkstraat. Enkel burgemeester Jaak Van Buggenhout werd in 1982 nog bijgezet op het oorspronkelijke ereperk.

Gemeentelijke begraafplaats Oostduinkerke
André Geyllaan 5, Oostduinkerke

Achteraan op de gemeentelijke begraafplaats bevinden zich diverse ereperken die ons herinneren aan beide wereldoorlogen. Er is een ereperk voor de oud-strijders en gelijkgestelden van beide wereldoorlogen.

Erepark voor de op zee omgekomen vissers 
NAVIGO – Nationaal Visserijmuseum, P. Schmitzstraat 5, Oostduinkerke

Op het ereperk naast de visserskapel liggen 14 herinneringsplaten met namen van vissers die omgekomen zijn op zee. De lijst begint in 1938. Toen WO II uitbarstte, vluchtten vele vissers met hun boot naar Engeland. Heel wat vissers voeren met hun boot tegen mijnen, gelegd door de Duitse vijand.

Gedenkplaat voor omgekomen ontmijners
Sint-Niklaaskerk, Leopold II-laan 85, Oostduinkerke

Tijdens het ontmijnen van een oude vliegtuigbom op 10 juni 1969, kwamen op deze plaats zeven mensen van de ontmijningsdienst van de Belgische Landmacht om het leven. Precies 25 jaar later onthulde men een arduinen gedenkplaats voor hun nagedachtenis.

Gedenkplaat voor de gesneuvelde militairen
Sint-Pieterskerk, Kerkstraat 30a, Koksijde(-dorp)

Links in het voorportaal van de Sint-Pieterskerk van Koksijde is er een gedenkplaat voor 23 gesneuvelde soldaten. ‘Zij leven eeuwig bij God en in gedachtenis der menschen.’ Aangezien de Sint-Pieterskerk beschermd is als monument, is deze gedenkplaat eveneens beschermd.

Gedenkplaat voor de gesneuvelden
Vrijheidsstraat en Dorpstraat, Oostduinkerke

Ureel, Torreele en Delanghe – Depape, Counye, Coussaert en Torreele, verzetslieden WO II, gevallen bij de bevrijden van Oostduinkerke in september 1944

Gedenkplaat Sint-Willibrorduskerk
Sint-Willibrorduskerk, Dorpsplaats, Wulpen

Binnen in de kerk staat een gepolychromeerde piëta met de namen van de gesneuvelde soldaten en burgers. De tekst luidt ‘Gedenk in uw gebeden de Oorlogsslachtoffers van 1914-1918.’

Gedenkplaten Sint-Idesbalduskerk  
Strandlaan 235, Koksijde (Sint-Idesbald)

Links van de ingang hangen twee gedenkplaten. De eerste draagt de namen van drie verzetslieden uit Sint-Idesbald: majoor François Dhooghe (+ Kaisheim op 18 februari 1945), Henri Christiaen (+ Sangerhausen op 5 juni 1945) en Marcel Deman (+ Untermansfeld op 4 juni 1944). Dit trio werd ook vereerd met een straatnaam in Sint-Idesbald.

Ook de Canadese fusillier Private Charles Richards. Hij behoorde tot de Queen’s Own Cameron Highlanders of Canada. Samen met zijn broer was hij oorlogsvrijwilliger. Tijdens een vuurgevecht raakte hij zwaargewond en hij stierf op 27-jarige leeftijd in het klooster van de zusters. Elk jaar is er nog een kerkelijke dienst voor de verzetslieden en de gesneuvelde Canadees.

Gedenkteken voor de gesneuvelde zoeaven
Zoeaevenplein, Koksijde

Tijdens de Eerste Wereldoorlog waren de Zoeaven ingedeeld bij negen regimenten. In de loop van de oorlog werden ze op verschillende plaatsen in België ingezet. De Zoeaven die werden ingezet aan het IJzerfront, rustten uit in Koksijde-Bad.

Het monument ter herdenking van die Zoeaven werd in 1934 ingewijd. Elk jaar komt de ‘Union des Amicales Réglementaires de Zouaves’ nog naar Koksijde op Pinkstermaandag – voor een indrukwekkende plechtigheid.

Gedenkplaat Trumelet – Faber

Op 8 juni 1930 onthulde men in Oostduinkerke-bad een gedenkplaat in de Trumelet-Faberstraat. Deze herdenkingsplaat was opgedragen aan Corneille Gustave Ernest Trumelet-Faber (° Bitche (F), 24-04-1852). Hij was generaal van de 81ste Franse terrritoriale infanteriedivisie. Tijdens de oorlog lag zijn hoofdkwartier in het Grand Hotel d’Oostduinkerke. Tijdens een wandeling op de Zeedijk ontplofte een granaat. Trumelet-Faber overleed aan de opgelopen verwondingen in Parijs op 11 april 1916. Bij de sloop van het gebouw op de hoek van de Trumelet-Faberstraat en de Albert I-laan, ging de gedenkplaat helaas verloren. In het gemeentearchief is nog een afbeelding beschikbaar van deze gedenkplaat.

Gedenkplaat voor het 4de regiment van de Zoeaven en Jean Stolz
Sint-Pieterskerkhof, westelijke kerkmuur, Kerkstraat 30a, Koksijde(-dorp)

De eerste gedenkplaat hier te zien herdenkt de camerades mitrailleurs van het 4de regiment van de Zoeaven. Zij sneuvelden in de buurt van Lombardsijde, maar werden niet in Koksijde begraven. De tweede gedenkplaat is gewijd aan Jean Stolz, onderluitenant bij hetzelfde regiment. Hij was een jeugdvriend van oorlogsfotograaf Jean Cocteau, die ambulancier bij het Rode Kruis was in hetzelfde regiment. Jean Stolz kreeg verschillende eretekens, waaronder de Chevalier de la Légion d’honneur en het Croix de guerre.

Gedenkplaat voor het 2de regiment van de Franse marinefuseliers

Deze gedenkplaat is gewijd aan drie gesneuvelde militairen van het 3de bataljon, 2de regiment van de Franse marinefuseliers. In 1915 werden zij bij de Sint-Pieterskerk begraven. De witte marmeren gedenkplaat wordt momenteel bewaard in het gemeentearchief van Koksijde.

Gedenkteken voor de gesneuvelde zeelieden
Zavelplein, Koksijde

De met dit gedenkteken herdachte zeelieden kwamen om tijdens de oorlogsjaren. Hun schepen werden getroffen door mijnontploffingen. In 1946 richtte men dit monument op, aan de westelijke zijde van de Zeedijk. Volgens andere bronnen zou het monument dateren uit 1951.

Gedenkteken voor militaire en burgerlijke oorlogsslachtoffers 
Vrijheidsstraat, Oostduinkerke

Op een aarden heuveltje – in een speciaal aangelegd parkje – plaatste men een beeld uit witte natuursteen. Een jonge vrouw met hoofddoek en kruis om de hals en ondersteunt het lichaam van een gesneuvelde soldaat. Dit beeld heeft een uitzonderlijke cultuurhistorische waarde, het werd in 1924 ontworpen door architect Pierre Vandervoort. Beeldhouwer Oscar Jespers bleef vijf maanden in Oostduinkerke om het werk te maken.

Het initiatief kwam van de plaatselijke Oud-Strijdersbond (VOS), vandaar dat er verzen van Cyriel Verschaeve staan op de tekstplaat. Op de achtergrond van de muurtjes staan de namen van alle Oostduinkerkse gesneuvelde militairen uit beide wereldoorlogen.

Gedenkzuil voor militaire en burgerlijke oorlogsslachtoffers
Louise Hegerplein, Koksijde

Deze gedenkzuil werd op zijn oorspronkelijke plaats in de Noordstraat ingewijd in 1929 als herinnering aan 23 militaire en 7 burgerlijke oorlogsslachtoffers uit Koksijde. Later werd die lijst uitgebreid met mensen die om het leven kwamen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het monument werd kort na WO II overgeplaatst naar de hoek van de Robert Vandammestraat en het Hegerplein. Toen men in 2004 startte met de bouw van sociale appartementen verhuisde het monument nog maar eens – naar de huidige standplaats.  

Monument van de 4de legerafdeling en lt.-gen. Baron Michel
Veurnekeiweg, Wulpen

Nog tijdens WO I dacht de 4de Legerafdeling (Divisie) om een monument op te richten. Er werden daarvoor stenen aangevoerd uit de ruïnes van de Lakenhallen in Ieper. In 1920 onthulde Albert I het monument. Voor het monument bevindt zich een zuil voor de Bevelhebber van de 4de Divisie, luitenant-generaal (en baron) Michel (du Faing d’Aigremont). Opzij staan 36 gedenkstenen en liggen er 9 voor de verschillende regimenten.

De 4de Divisie verdedigde de vesting Namen tegen de Duitse overmacht van 20 tot 23 augustus 1914. Tijdens de IJzerslag lag ze naast de 1ste Divisie in de Bocht van Tervate. Van eind 1914 tot begin 1917 verbleef de 4de Divisie vooral in het noordelijke deel van het front – kantonnement in Wulpen. Luitenant-generaal Michel is de enige van de zeven divisiecommandanten die na een half jaar oorlog nog aan het hoofd stond van zijn eenheid. Dit gedenkteken werd beschermd op 5 maart 2010 omwille van de historische context en de sociaal-culturele waarde.

Monument ter nagedachtenis van de Belgische en Geallieerde piloten en boordpersoneel
Rondpunt Van Buggenhoutlaan en Koninklijke Prinslaan

Het monument werd ontworpen als een vuurtoren. Op de voorkant staat de tekst ‘1914-1918, 1940-1945, Aan de Belgische en Geallieerde Vliegers.’ Op 12 augustus 1951 werd het monument onthuld en in 2004 brachten het gemeentebestuur en de Vriendenkring der Oudgedienden van het Kwartier Koksijde een herdenkingsplaat aan voor ‘Alle militaire vliegeniers en grondpersoneel van de vliegbasis van Koksijde, overleden in België en het buitenland (1944-2004).’

Vier sterren graven

In het begin van deze eeuw besloot het gemeentebestuur om een inventaris te laten maken van het funerair patrimonium van Koksijde. Deze inventaris – definitief opgemaakt door Evy Van de Voorde in 2007 –  kan op termijn leiden tot de wettelijke bescherming van enkele waardevolle grafmonumenten. Zo verdwijnen deze niet voor het nageslacht.

Zo selecteerde de Koksijdse gemeenteraad – op 22 februari 2010 – 44 graven op het kerkhof van Koksijde, 26 in Oostduinkerke en 21 in Wulpen. Het gemeentebestuur wil die graven op deze manier behoeden voor afbraak of verwijdering.